Τα βυρσοδεψεία του Καρλοβάσου

Τι είναι ένα βυρσοδεψείο;

Διάβασε τα παρακάτω αποσπάσματα προφορικών μαρτυριών των ανθρώπων της περιοχής:

“Περνάγανε οι αραμπάδες, από τα βυρσοδεψεία ακουγόντουσαν οι βαρέλες που γυρίζανε και άκουγες ντουκουντουκουντουκου, δηλαδή άκουγες μεταλλικούς θορύβους, πολύ δυνατούς θορύβους, και περνούσανε οι αραμπάδες που είχανε πάνω τα δέρματα και τα μεταφέρανε”

Απόσπασμα συνέντευξης | Ρένα Παντελόγλου-Σταματάκη

“Το ταμπάκικο ήτανε δίπατο. Στο κάτω πάτωμα γινότανε η υγρή δουλειά, η προκαταρκτική και η δέψη. Ήταν εκεί οι λίμπες και τα ποντόνια και τα καβαλέτα και οι βαρέλες. Εκεί γινόταν τα ξενερίσματα και τα ξελεσάματα και τ’ ασβεστώματα. Και βέβαια τα παστώματα και τα γυρίσματα στις βαρέλες. Υγρασία και γλίτσα και μισόφωτο. Και βρωμιά βαριά.

Στο πάνω πάτωμα γινόταν η στεγνή δουλειά, η τελειοποίηση και η συσκευασία. Ήταν εκεί οι πάγκοι για το στρώσιμο των πετσιών, οι κρεμάλες για το κέρωμα και το στέγνωμά τους, οι κύλιντροι για το σιδέρωμα, κι όλα τα εξελιγμένα μηχανήματα. Ήταν φωτεινό το πάνω πάτωμα, καθαρό, κι είχε την ευχάριστη μυρωδιά του οργασμένου δέρματος.”

Πηγή Κ. Καλατζής | Το ταμπάκικο, σελ. 20, εκδ. ΠΙΤΣΙΛΟΣ, 1990

Ερώτηση

Πού μπορώ να αναζητήσω ένα βυρσοδεψείο;

Τα βυρσοδεψεία, αλλιώς ταμπάκικα, βρίσκονται στην παραλιακή ζώνη της πόλης, στην περιοχή που ονομάζεται Ρίβα ή Όρμος. Η Ρίβα είναι κοντά στο θαλασσινό νερό και στον αέρα, που είναι στοιχεία απαραίτητα για την επεξεργασία των δερμάτων. Την ίδια στιγμή, η περιοχή ήταν και όρμος, άρα κατάλληλος για να αγκυροβολούν τα καϊκια με τα οποία γίνονταν οι εξαγωγές των δερμάτων. Στα νερά λοιπόν της Ρίβας, τα δέρματα καθαρίζονται, ενυδατώνονται, αποτριχώνονται και απομακρύνονται τα λίπη.

Χάρτης βυρσοδεψείων (περιοχή Ρίβας) : μέσα από τον χάρτη μπορείς να παρατηρήσεις τα ονόματα των ιδιοκτητών του κάθε βυρσοδεψείου, αλλά και τη στενή σύνδεση των κτηρίων με τη θάλασσα. | Πηγή: Μουσείο Βυρσοδεψίας Σάμου

Ερώτηση

Ιστορική αναδρομή

Τα πρώτα μεγάλα βυρσοδεψεία ιδρύονται στο Καρλόβασι στα τέλη του 19ου αιώνα. Μάλιστα, συμπίπτουν χρονικά με την παρακμή της βυρσοδεψίας στη Σύρο, του μέχρι τότε σημαντικότερου βυρσοδεψικού κέντρου της ανατολικής Μεσογείου. Πάντως, πριν την εμφάνιση της βυρσοδεψίας στη Σάμο, το εμπόριο και η ναυτιλία υπήρξαν έντονα στο Νέο Καρλόβασι, γεγονός που συντέλεσε στη δημιουργία αποθηκών, μαγαζιών, και εργαστηρίων στην παραλιακή περιοχή (Ρίβα).

Γλωσσάρι

Η παρακάτω δραστηριότητα σε βοηθά να καταλάβεις λέξεις που συνάντησες σε αυτή την ενότητα και ίσως τις ακούς για πρώτη φορά. Συμπλήρωσε τα κενά με τις λέξεις που πιστεύεις ότι ταιριάζουν καλύτερα.

Περιήγηση σε ένα βυρσοδεψείο

Το κτήριο ενός βυρσοδεψείου αποτελείται από μεγάλους και ενιαίους χώρους για να φιλοξενεί μακρόστενους πάγκους για την επεξεργασία των δερμάτων. Στο παρακάτω βίντεο παίρνεις μία πρώτη εικόνα από την εικονική περιήγηση που θα ακολουθήσει με θέμα τα στάδια βυρσοδεψίας μέσα στο βυρσοδεψείο Καρακούδα.